oğuznamə

Oğuznamə

Bu dəstan bir türk xaqanı olan Oğuz'un hikayələrini anladır. doğumundan ölümünə, və devləti oğullarına paylaşdığına dək geçən dəstanda, Oğuz'un arvadlarıla tanışması, oğullarının doğumu, savaşları görünür.
Oğuznamə Azərbaycanın ayındüşüncəsinin açarı deməkdir.
Oğuzun ilk evlənməyi günəşin saçdığı işiqdan çıxan bir qadınla olur. Onların evləndiklərindən 3 oğulları olur. Oğullar bunlardılar: günxan, ayxan, ulduzxan.
Oğuzun ikinci evlənməyi su içində bitən bir ağacdan çıxan qadınla olur. Bu evlilikdən də 3 oğulu olur: göyxan, dağxan, dənizxan

Ərgənəkon

Ərgənəkon

Türklər böyük bir yenilgiyə uğradıkdan sonra çadırlarını toplayıp köçərlər. Tanrinin göndərdiyi qutsal bir qurd Türklərə rəhbərlik edir ve onları verimli torpaqları olan, çevrəsi dağlarla qomarılanan böyük bir arana götürər. bir sürədən sonra Türklər bu arana sığmaz olurlar. bu dönə bir qurt onlara etraflarını çevirən dağlardan birisinin madenden oluşduğunu göstərir və dəmircilər bu dağı əridirlər. xalq arandan çıkıb ve tekrar bozqırların egəmənliyini ələ keçirdiklərini bozqır halkların hamısına duyururlar. Bu günə yenigün(nevruz) adı verilir.

Asena

Asena

Bilinən ən əski Türk əfsanəsi, (Asena) Tüm Türk xalqlarında çeşitli şəkildə yayqındır. əfsanəyə görə Türklər düşmanları tərəfındən bütünlüklə yox edilirlər. Sadece qolları və bacaqları kəsilmiş erkək uşaq hayatta qalır. Tarının göndərdiyi qutsal bir dişi qurd uşağı bəslər büyüdür ve qorur. qurd çocuqdan boylu olub, on uşaq doğar. Bu on çocuk gələcək Türk topluluqların hükümdarlarıdır.

آسئنا

بيلينن ان اسکي تورک افسانه سي(آسئنا)، توم تورک خالقلاريندا چئشيتلي شکيلده يايقيندير. افسانه يه گؤره تورکلر دوشمانلاري طرفيندن بوتونلوکله يوخ ائديليرلر. سادئجئ قوللاري و باجاقلاري کسيلميش ائرکک اوشاق حاياتتا قالير. تاري نين گؤندرديگي قوتسال بير ديشي قورد اوشاغي بسلر بويودوب قورور. قورد چوجوقدان بويلو اولوب، اون اوشاق دونیایا گتیریر. بو اون چوجوک گله جک تورک توپلولوقلارين حوکومدارلاری اولورلار .

mit, mif, myth

myth sözcüyünün yerinə azərbaycan cümhüriyyətində mif işlənilir, yani "th"-i "f" kibi deyirlər. bu demək rus dilinin etgisinin altında olub. türkiyə cümhüriyyətində də "th"-i "t" deyirlər. iki yerdə də "th" səsi düz deyilmir. ancaq "t" deyildikdə o səsin çıxan yerinə yaxın deyilir səs oluşan yer dilin ucu la iki dişin dəyən yeri olur. burda mit işlətdiyim də bundan asılı dır.

میف، میت، میث

"myth" سؤزجویونون یئرینه قوزئی آذربایجاندا میف ایشلنیلیر. یانی "th" حرفینی "f" کیمی دئییرلر. بو دئمک روس دیلینین ائتگی‌سینین آلتیندا اولوب. تورکیه‌ده ایسه "t" دئییرلر. ایکی یئرده ده "th" سسینی دوز ایشلتمیرلر. بو سس ایندیلیک‌ده بیزیم دیلیمیزده یوخ‌دیر. آنجاق "th" سسینین اولوشان یئرینی نظرده آلساق "t" دئییلدیکده اولوشان یئره یاخین اولور. بوردا میت ایشلتدی‌یییم اوندان آسیلی‌ دیر.

türklərin çox tanınmış mitləri

Türklərin Tanınmış MİtlƏRİ:
1- asena (aşına)
2- ərgənə kon
3- oğuz
4- manas
5- dədəqorqud
6- aslı-kərəm
7- qırx qız
8- yaradılış
9- goç dəstanı
10- kor oğlu

yuxarıda gələn adlardan başqa türklərə ayid mitlər də var. genelliklə yayılan mitlər yuxarıdakıları ad aparmaq olar. onların bir sıraları türk yaşayan yerlərdə başqa millətlərin də arasında yayılıb. bəziləri də bir xas yerdə çox mənimsəlinib. manas la qırx qız miti qırqızların arasında çox mənimsələnib. aslı-kərəm lə kor oğlu başqa millətlərin də arasında yayılıb və mənimsəlinib.

Türklərin Tanınmış MİtlƏRİ: 1- asena (aşına) 2- ərgənə kon 3- oğuz 4- manas 5- dədəqorqud 6- aslı-kərəm 7- qırx qız 8- yaradılış 9- goç dəstanı 10- kor oğlu yuxarıda gələn adlardan başqa türklərə ayid mitlər də var. genelliklə yayılan mitlər yuxarıdakıları ad aparmaq olar. onların bir sıraları türk yaşayan yerlərdə başqa millətlərin də arasında yayılıb. bəziləri də bir xas yerdə çox mənimsəlinib. manas la qırx qız miti qırqızların arasında çox mənimsələnib. aslı-kərəm lə kor oğlu başqa millətlərin də arasında yayılıb və mənimsəlinib.

تورکلرین تانینمیش میف‌لری:
آسئنا
ارگنه‌گون
اوغوز
ماناس
دده قورقود
آسلی-کرم
قیرخ قیز
یارادیلیش
قوچ داستانی
کوراوغلو
یوخاریدا آد آپاردیغیمیزلاردان دا باشقا تورک‌لره عایید میف‌لر ده واردیر. گئنل‌لیکله یاییلان میف‌لر یوخاریدا آد آپاردیق‌لاریمیز دیر. تورک‌لره عایید میف‌لرین بیر سیرالاری باشقا میللت‌لرین آراسیندا دا یاییلیب. اصلی-کرم ایله کوراوغلو بؤلگه‌ده اولان بوتون میللت‌لره یاییلیب‌ و منیمسه‌لینیب‌دیر.

mitoloji (söyləncəbilim)

mitoloji (söyləncəbilim) qavramınında sözlük anlamı, ayınlarən yer, zaman ya da qonu baxımdan toplandığı quruplardan hərbiri. İkinci anlamı isə mitləri incəleyən bilim dalıdır.
Mitolojilər genəl olaraq dini, ruhani ve evrənin ya da xalqların oluşumu (yaradılış ve quruluş ayınları) kibi qonuları danışır.

Dunyada hər xalqın özünə özəl mitləri vardır. Mitlərin aralarında da bənzərliklər, fərqliklər vardır. Dünya xalqlarının içində mitləri çox tanınmışlar bunlardılar: Yunan, Rum, Misir, Çin, Türk.

میتولوژی( سؤیلنجه بیلیم) قاورامیندا سؤزلوک آنلامی؛ آیین‌لارین یئر، زامان یا دا قونو باخیمیندان توپلاندیغی قوروپ‌لاردان هر بیری، ایکینجی آنلامی ایسه میتلری اینجه‌له‌ین بیلیم آدی ‌دیر.

میتولوژی گئنل اولاراق دینی، روحانی و ائوره‌نین یا دا خالقلارین اولوشومو(یارادیلیش‌لا قورولوش آیین‌لاری) کیمی قونولاری دانیشیر.

دونیادا هر خالقین اؤزونه اؤزل میف‌لری وار دیر. میف‌لرین آرالاریندا دا بنزرلیک‌لر، فرقلیک‌لر وار دیر. دونیا خالقلارینین ایچینده میف‌لری چوخ تانینمیش‌لار بونلاردیرلار: یونان، روم، میصیر، چین، تورک.

myth nədir?

sözlükdə anlamı, dinlə ya da qəhrəmanlıqlarla ilgili olan toplumun gələnək ve görənəklərinə göre ağızdan ağıza ulaşdırılıb zaman içində dəyişiklik göstərən söyləncələr anlamındadır.

Mitlər genəl olaraq çox tanrılı dönəmləri,olağan üstü qəhramanlıqları ve olayları qonu alır.

میف ندیر؟

سؤزلوکده آنلامی دینله یا دا قهرمانلیق‌لارلا ایلگی‌لی اولان توپلومون گله‌نک و گؤرنک‌لرینه گؤره آغیزدان آغیزا اولاشدیریلیب زامان سوره‌سینده دییشیک‌لیک گؤسترن سؤیلنجه‌لر آنلامیندا دیر.

میف‌لر گئنل اولاراق چوخ تانریلی دؤنملری اولاغان اوستو قهرمانلیق‌لارلا اولای‌لاری قونو آلیر.